Hoewel marathonloopster Paula Radcliffe al in 2000 met compressiesokken werd gezien maakte de atletiekwereld tijdens het EK in 2006 voor het eerst echt kennis met compressiekousen. In de finale, die hij overigens won, droeg 800 meter loper Bram Som de karakteristieke zwarte Herzog compressiesokken. Nu lopen tal van top- en amateuratleten met witte, zwarte en sinds kort ook blauwe en roze compressiesokken of tubes (zonder sok). Maar heb je als hardloper daadwerkelijk baat bij de sokken? Ga je er harder van lopen? Voorkomt het blessures of herstel je sneller na inspanning? Prorun zocht én testte het uit.
Wat is het en hoe werkt het?
Marktleider in Nederland op het gebied van compressiesokken is Herzog Medical, opgericht door Harald Herzog. Het assortiment compressiesokken bestaat uit 2 soorten compressiesokken (de Pro en de Active) en een tube. Beide werken door middel van een zogenaamd compressie-(druk) effect dat het sterkste is rondom de enkel en naar de knie langzaam afneemt. De tube kan alleen tijdens de inspanning worden gedragen, de sok wordt ook aanbevolen tijdens het herstel. De theorie achter de sokken is tweevoudig: Enerzijds zou de strakke pasvorm voor minder beweeglijkheid van de kuitspieren moeten zorgen. En zo de trekkrachten van pezen aan het botvlies van het scheenbeen verminderen. Dit wordt het bandage effect genoemd. Anderzijds moet de afnemende druk ervoor zorgen dat het bloed in het onderbeen sneller richting het hart wordt geduwd. Het idee is dat de druk bij de enkel het bloed effectiever omhoog stuwt en afvalstoffen zo sneller worden afgevoerd.
Bewezen effectief?
De afgelopen jaren zijn er een aantal Nederlandse onderzoeken gedaan naar het effect van de Herzog compressiesokken bij het herstel, de prestatie en blessurepreventie onder sporters. Daarnaast wordt er wereldwijd ook onderzocht hoe compressiesokken kunnen helpen bij het voorkomen en genezen van onder andere trombose en oedeem. Er zijn zelfs studies naar het effect van de sokken tijdens lange vluchten.
Verbeterde prestatie?
In 2009 werd onderzoek gedaan onder 21 recreatieve hardlopers. Ze voerden een maximale inspanningstest uit zonder en met compressie kousen. De totale tijd van de inspanningstest was aanzienlijk hoger met compressiekousen, ook lag de anaerobe drempel op een hogere snelheid (14.11 vs 13.9 km/u) met de kousen. Uit een ander onderzoek bleek dat deze verbeteringen niet konden worden verklaard door een verschil in hartslag, slagvolume, hartminuutvolume of zuurstofopname tijdens inspanning.
Sneller herstel?
Door de snellere afvoer van bloed zouden de sokken mogelijk herstelbevorderend zijn na inspanning. Onderzoek bij recreatieve atleten laat zien dat zij minder spierpijn ervaren na een 10 kilometer wanneer zij gebruik maken van compressiekousen met afnemende druk. Dit is mogelijk te verklaren door een verminderde stijging van het enzym CK wanneer gebruik wordt gemaakt van de sokken. CK is een enzym dat nodig is voor het herstel na hoog intensieve inspanning en wordt geassocieerd met spierschade.
Het voelt beter
In andere studies wordt voornamelijk gewezen op het subjectieve, herstelbevorderde effect. Sporters geven hierbij aan aanzienlijk minder spierpijn te ervaren zonder dat er aantoonbaar minder spierschade in het lichaam is. In 2009 werden ruim 60 Nederlandse militairen voorzien van compressiesokken. Vooral de militairen met ‘functionele kuitklachten zonder letsel’ gaven een hoge waardering aan het gebruik van de sokken. Minder klachten, een gunstig effect op de sportprestatie en draagcomfort werden het meest genoemd als reden voor deze hoge waardering.
Voorkomen van blessures
Shinsplints (ook wel mediaal tibiaal stresssyndroom genoemd) is een blessure die veel voorkomt onder hardlopers. Het gaat hierbij om ontsteking van het scheenbeenvlies waarbij drukpijn op het scheenbeen ontstaat. Nederlands onderzoek onder 22 sporters en hardlopers toonde aan dat sporters die naast een revalidatieschema ook de compressiekousen droeg 11% sneller hersteld waren van hun klachten.
Andere toepassing: trombose en in vliegtuig
Wanneer je een lange vlucht moet maken loop je het risico op trombose. Trombose ontstaat wanneer er zich een bloedprop vormt in de bloedvaten met als gevolg minder bloedafvoer en zwelling (dit verklaart je dikkere voeten na een lange vlucht). Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat het dragen van afnemende druk compressiekousen het risico op deze vorm van trombose en de mate van zwelling aanzienlijk verminderd.
De nieuwe lijn: Pro
Dit jaar heeft Herzog een nieuwe lijn compressiesokken tubes gelanceerd. De zogenaamde Pro versies. Ten opzichte van de oudere lijn zijn de belangrijkste veranderingen het onderscheid tussen een linker en rechtersok, een aangepast voetbed (tegen het schuiven), antibacterieel en ademend materiaal en een nieuw design wat minder zou associëren met steunkousen.
Conclusie
Herzog compressiesokken lijken een positief effect te hebben op de prestatie, het herstel en het voorkomen van blessures. Hoewel niet alle studies een meetbare verklaring voor dit effect aan kunnen tonen lijken sporters zelfs te ervaren dat de sokken effectief zijn. Tot op heden zijn er geen negatieve gevolgen gevonden van het dragen van compressiesokken.
Bronnen:
J Strength Cond Res. 2009 Jan;23(1):101-5.
Effect of compression stockings on running performance in men runners.
Kemmler W, von Stengel S, Köckritz C, Mayhew J, Wassermann A, Zapf J.
IPhlebology. 2011;26(3):102-6. Epub 2011 Jan 12.
Cardio-respiratory and metabolic responses to different levels of compression during submaximal exercise.
Sperlich B, Haegele M, Krüger M, Schiffer T, Holmberg HC, Mester J.
J Strength Cond Res. 2009 Sep;23(6):1786-94.
The effects of compression garments on recovery.
Davies V, Thompson KG, Cooper SM.
J Sci Med Sport. 2010 Jan;13(1):136-40. Epub 2009 Jan 7.
The effects of compression garments on recovery of muscle performance following high-intensity sprint and plyometric exercise.
Sportcompressiekousen: gebruikerservaringen van 50 militairen. W.O. Zimmermann en M.A. Paantjens, NMGT 62, 197-228, november 2009
