Kim Fairley is fervent hardloper en als econoom verbonden aan de Nijmeegse Radboud Universiteit. Ze liep in 2015 een razendsnelle marathon in Boston (2:58!) en is moeder van drie kinderen. We vinden het ontzettend leuk dat Kim voor ProRun schrijft over hardlopen, de combinatie daarvan met het moederschap én haar zoektocht terug naar haar oude niveau.
Er is al veel moois geschreven over hardlopen en zwangerschap, ook vanuit ProRun, zie hier deel 1 van een vijfdelige sessie over hardlopen tijdens de zwangerschap. Het advies, waar inmiddels veel consensus over bestaat, is om te blijven bewegen tijdens de zwangerschap. Voor moeders welzijn, dat van de baby, en ook omdat sporten fijn is, ook, of misschien wel juist, als je zwanger bent.
Wat nog een heikel punt blijft, is de vraag hoe inspannend je mag sporten tijdens de zwangerschap. Mag je bijvoorbeeld nog diep gaan tijdens een hardloopwedstrijd? Als de hartslag maar onder de 140-150 blijft, toch? Dit zal voor de meeste vrouwen corresponderen met ca 80% van je maximale hartslag, een niveau wat in de tekst hieronder wordt aangeduid als ‘submaximaal’.
Waar is die grens van maximaal 150 op gebaseerd?
Heersende gedachtegoed
Er was eens een studie in de jaren ‘80 van de vorige eeuw waarin enkele geleerden hard nadachten over een veilige maximale hartslag voor zwangere sportende vrouwen (of sportende zwangere vrouwen, net hoe jij het wil lezen). Een maximale hartslag van 150 was een mooi rond getal waar consensus over bereikt werd. Ik chargeer een beetje, maar eigenlijk ook weer niet. De betreffende wetenschappers voerden wel degelijk een onderzoek uit, maar trokken conclusies op basis van een hele kleine groep zwangere vrouwen. De helft van de zwangere proefpersonen moest submaximaal sporten (gemiddelde piekhartslag van 148), terwijl de overige helft hun maximum mocht benaderen (gemiddelde piekhartslag van 180). Bij 15 van deze 75 maximale inspanningsessies dipte de hartslag van de foetus kort onder de 110 direct na de inspanning, wat normaliter wordt beschouwd als té laag. De hartslag van deze betreffende foetussen herstelden weer snel en een non stress test 30 minuten na de inspanning liet geen afwijkend patroon zien. Bovendien werden er verder geen negatieve effecten gevonden van deze tijdelijke lagere hartslag. Niettemin, om het zekere voor het onzekere te nemen, werd 150 het magische grensgetal.
Zoals het zo vaak gaat in de wetenschap, zijn de uitkomsten van pionierstudies zoals deze hierboven, maatgevend voor het toekomstige narratief. Het blijkt telkens weer lastig om dat eerder gevormde beeld bij te stellen, ook al komen er nieuwe inzichten die eigenlijk vragen om aanpassing van het heersende gedachtegoed en in lijn daarvan nieuwe richtlijnen.
Nieuwe bevindingen
Zo ook voor de maximale hartslag bij zwangere vrouwen tijdens inspanning.
Inmiddels weten we namelijk op basis van meer onderzoek dat:
- bij sommige baby’s in de buik de hartslag inderdaad sterk reageert als de moeder zich flink inspant (hartslag richting 80-90% van VO2-max), maar voor het overgrote deel van de baby’s niet, en al helemaal niet bij een submaximale hartslag;
- de hartslag van de baby’s die wel reageren op moeders maximale inspanning even later weer prima terugveert naar een niveau binnen de gestelde veilige hartslagmarge;
- er geen schadelijke effecten zijn gevonden van deze tijdelijke dips/pieken.
Zelfs bij inspanning van meer dan 90% van de maximale hartslag (let op, enkel bij elite-atleten onderzocht!), waarbij de hartslag van de meeste foetussen dipte zoals hierboven beschreven, veerde de hartslag weer gewoon terug naar een goede uitgangspositie en werden er geen enkele negatieve lange termijn effecten gevonden.
Je mag diep gaan, maar jij beslist
Hardlopen met een hartslagband is geen uitzondering meer, dus zwangere vrouwen hebben potentieel veel meer inzicht in wat hun hartslag doet tijdens hun training. Of wellicht ben jij, nu zwanger en wel, juist gaan lopen met hartslagband, want ja, onder die 150 houden, toch?! Als jij je prettig voelt bij dit laatste, en je hebt helemaal geen behoefte om je zwaar in te spannen, of het idee staat je niet aan dat de hartslag van het kleintje in je buik eventueel tijdelijk dipt of stijgt, dan by all means, ga door met wat je doet! Als jij je meer herkent in de beschrijving van een zwangere die zich af en toe wil uitleven op sportgebied – denk aan een intervaltraining of misschien nog een hardlooprace – dan is er geen reden om aan te nemen dat dit niet kan of schadelijk is voor je ongeboren kind.
Let op
Sporten tijdens de zwangerschap – of het nu gaat om submaximaal of maximaal – veronderstelt een zwangerschap zonder complicaties. Dus alle onderzoeksresultaten die hierboven zijn gedeeld, werden uitgevoerd bij zwangeren zonder enige complicaties of kans op een eventuele hoog-risico zwangerschap. Ik herhaal nogmaals: niet sporten, en al helemaal niet diep gaan, wanneer er sprake is van enige contra-indicatie waardoor de verloskundige of gynaecoloog jou sporten afraadt.
Bronnen:
Carpenter, M. W., Sady, S. P., Hoegsberg, B., Sady, M. A., Haydon, B., Cullinane, E. M., … & Thompson, P. D. (1988). Fetal heart rate response to maternal exertion. Jama, 259(20), 3006-3009.
Monga, M. (2016). Fetal heart rate response to maternal exercise. Clinical Obstetrics and Gynecology, 59(3), 568-575.
MacPhail, A., Davies, G. A., Victory, R., & Wolfe, L. A. (2000). Maximal exercise testing in late gestation: fetal responses. Obstetrics & Gynecology, 96(4), 565-570.
Kennelly, M. M., McCaffrey, N., McLoughlin, P., Lyons, S., & McKenna, P. (2002). Fetal heart rate response to strenuous maternal exercise: not a predictor of fetal distress. American journal of obstetrics and gynecology, 187(3), 811-816.
