Vrouw en sport: Anticonceptie, maar dan anders

De pil is een fantastische uitvinding, die vrouwen enorme vrijheid biedt om precies op de door haar gewenste tijd in verwachting te raken of de menstruatie te plannen naar het wedstrijdschema. Maar, zoals uit de vorige artikelen over de pil blijkt, kan de combinatiepil  het prestatievermogen negatief beïnvloeden. De oorzaak hiervan is gelegen in de onderdrukking van de testosteron productie van de vrouw. Maar ook het type progestageen (dit zijn van progesteron afgeleide synthetische hormonen) kunnen het prestatievermogen verminderen. Een goede reden om naar alternatieven te kijken.

Het spiraaltje is een reeds lang bekende manier van anticonceptie. Er bestaan twee soorten: Eén met en één zonder hormonen. De anticonceptieve werking bij de laatste berust op de vrijmaking van koper ionen, die de zaadcellen van de man inactief maken en de innesteling van een eventueel bevruchte eicel in de baarmoederwand tegen gaat. Bij de andere vorm van het spiraaltje wordt ook wat van een synthetisch progestativum vrijgemaakt. Hierdoor  is de anticonceptieve werking tweeledig: De koperionen maken de zaadcel inactief en het hormoon maakt de baarmoedermond ondoorgankelijk voor zaadcellen. Het voordeel van het spiraaltje is, dat het 5 jaar kan blijven zitten en dus vijf jaar bescherming tegen zwangerschap geeft.

Bij het spiraaltje zonder hormonen, wordt de eigen menstruatiecyclus helemaal niet veranderd. Ook het lichaamsgewicht en vetgehalte veranderen niet. Voor een loopster zijn er echter wel een paar nadelen. Het eerste nadeel is, dat het spiraaltje moet worden ingebracht door een ervaren arts. Het tweede is, dat de normale menstruatie niet kan worden verschoven of uitgesteld. Het derde nadeel is, dat de menstruatie wat pijnlijker kan zijn. Tenslotte kan er meer bloedverlies tijdens de menstruatie zijn. Vooral bij vrouwen, waarbij het hemoglobinegehalte toch al vaak aan de lage kant is, kan dit tot bloedarmoede leiden. En zoals hier al eens eerder beschreven werd, dat betekent dat er minder zuurstof naar de spieren vervoerd kan worden en minder zure eindproducten naar de long vervoerd kunnen worden.

Er zijn echter nog vele andere mogelijkheden van anticonceptie, b.v. de anticonceptiering. De gebruikster brengt de ring zelf in de vagina aan.  Dat gaat net zo makkelijk als het inbrengen van een tampon. De ring bevat hetzelfde synthetische oestrogeen (en geen progestageen) als de gewone pil en kan één maand blijven zitten. De hormoonafgifte gaat heel geleidelijk. Als de vrouw niet wil menstrueren, kan zij de nieuwe ring eenvoudig direct na de vorige inbrengen. Voor wedstrijd loopsters een prima oplossing. Het is een betrouwbare manier van anticonceptie, de menstruaties kunnen gewoon worden overgeslagen of verschoven, fijn voor de wedstrijdplanning. Ook van belang is, dat de ring onafhankelijk van het maag-darm kanaal werkt. Dat heeft grote voordelen, want in het geval van braken blijft de anticonceptie intact. Bij de gewone pil, kan de anticonceptieve werking verloren gaan, als er vlak na de inname wordt overgegeven. Er is één belangrijk nadeel: Als je hem vergeet, moet je binnen 3 uur een nieuwe inbrengen, je hebt dus een erg kleine ‘vergeet’ marge.

Dat is eigenlijk niet zo makkelijk te beantwoorden. Er is vrijwel geen grootschalig en goed uitgevoerd onderzoek gedaan naar de invloed van ‘de pil’ op het prestatievermogen. Mijn advies zou zijn, dat een loopster, die al een marginaal hemoglobinegehalte (< 8.0 mmol/l) heeft niet het spiraaltje moet gaan gebruiken. Voorts zou ik loopsters, die van nature al niet zo explosief en snel zijn aanraden om geen combinatiepil te nemen. Misschien zijn die pillen, die een wisselende hoeveelheid hormonen bevatten een betere keuze, dat is althans mijn eigen ervaring met atletes. Enkele van deze anticonceptiva bevatten zelfs een oestrogeen dat in het lichaam tot het lichaamseigen oestrogeen, het 17ß-oestradiol wordt omgezet. Misschien is dat wel de beste keuze, samen met de anticonceptiering. Let hierbij vooral op het lichaamsgewicht en vetgehalte, beiden mogen niet toenemen door de pil. Tenslotte, zoek een goede en geïnteresseerde huisarts en/of gynaecoloog voor raad.