Wat een ongekende luxe voor de Nederlandse marathonlopers! In de afgelopen weken hebben maar liefst 4 lopers voldaan aan de limiet van 2:11:30 voor de Olympische Spelen. Bij de elite editie van de marathon van Valencia op 6 december 2020 werd Abdi Nageeye 15e in 2:07:09, Bart van Nunen 33ste in 2:10:16 en Frank Futselaar 41ste in exact 2:11:30. Een week later won Björn Koreman de marathon van Wenen in 2:11:07. Hoed af voor deze prachtige prestaties, die natuurlijk wel mede te danken geweest zullen zijn aan de ‘springveerschoenen’ die dit jaar al tot vele nieuwe records geleid hebben.
Maar wat nu?
Er mogen immers maar 3 Nederlanders deelnemen aan de OS. De Atletiekunie staat dus voor een lastige keuze, als deze nu al gemaakt moet worden. Wie van de 4 mogen straks naar Tokio? We gaan er vanuit dat Abdi Nageeye sowieso geselecteerd zal worden, gezien zijn status, historie en zijn snelle tijd. Als 2e ligt Bart van Nunen voor de hand, die immers meer dan 1 minuut sneller was dan Frank Futselaar in Valencia. Maar wie wordt de 3e Nederlander in Tokio? Dat is uiteraard aan de keuzeheren, die diverse factoren zullen laten meewegen bij deze moeilijke beslissing. De omstandigheden in Valencia en Wenen waren immers niet gelijk.
Om hen te helpen, maken wij in dit artikel een vergelijking tussen de prestaties van Frank Futselaar in Valencia en Björn Koreman in Wenen. We gebruiken daarbij ons universele hardloopmodel waarmee het mogelijk is om een objectieve vergelijking te maken voor de verschillende condities (schoenen, parcours, weer, aanwezigheid hazen) bij beide races.
De schoenen
Eén van de meest belangrijke prestatiebepalende factoren is uiteraard de recente ontwikkeling met de ‘springveerschoenen’. In eerdere artikelen hebben we die al uitgebreid geanalyseerd.
In een ander artikel bij ProRun verwezen we naar de onderzoeksresultaten van Wouter Hoogkamer, waarbij aangetoond werd dat de Nike Vaporfly leidde tot een 4% lager energieverbruik bij toplopers.
Aan de hand van de fotobeelden hebben we geconcludeerd dat zowel Frank als Björn op de Nike Vaporfly liepen. We hoeven dus gelukkig niet te gaan corrigeren voor een verschil in schoenen…. Wel hebben we in ons hardloopmodel de standaard ECOR-waarde (Energy Cost of Running) voor beiden met 4% verlaagd, vanwege deze schoenen.
Het parcours
In Wenen vond 13 december 2020 de marathon plaats op het supersnelle parcours waarop Eliud Kipchoge vorig jaar slaagde in zijn missie om de marathon onder de 2 uur te lopen (1:59:40).
De start lag bovenop de Reichsbrücke over de Donau. Vandaar ging het ongeveer 13 meter omlaag naar het vlakke en rechte traject op de Hauptallee in het Prater-park. De rotonden Lusthaus en Praterstern vormden steeds het keerpunt. Deze 4,3 kilometer lange ronde werd negen keer gelopen.
Het hoogteverschil per ronde is niet meer dan 3 meter. De bochten van de keerpunten zijn met een bochtstraal variërend van 23 tot 350 meter heel ruim. Het wetenschappelijk adviescomité dat de INEOS 1:59 Challenge van Eiud Kipchoge begeleidde, berekende dat de hoogteverschillen en de bochten in totaal slechts een nadeel van 5 seconden op de eindtijd betekende (t.o.v. een volledig recht en vlak parcours).
Het parcours in Valencia bestaat uit 2 rondes door het centrum van Valencia en is eveneens vrijwel vlak en razendsnel. Per ronde is het hoogteverschil slechts 14 meter, zodat het tijdverlies door de hoogteverschillen vergelijkbaar is met dat in Wenen (orde 5 seconden). Wel zitten er zo’n 20 bochten in het parcours. In een eerder artikel hebben we al aangetoond dat het tijdverlies door bochten veel kleiner is dan vaak wordt gedacht. We taxeren dat het parcours in Valencia hierdoor zo’n 5 seconden minder snel is dan dat van Wenen.
Dat het parcours in Valencia inderdaad razendsnel is, bleek ook wel uit de resultaten op 6 december. Niet alleen werd door de Keniaan Kibiwott Kandie het wereldrecord op de halve marathon verbeterd (57:32), maar ook de nummers 2, 3 en 4 van de race bleven onder het oude wereldrecord (58:01). In totaal liepen 61 atleten de Olympische limiet en werden maar liefst 11 nationale records en 77 persoonlijke records verbeterd.
Het weer
In Wenen waren de weersomstandigheden ideaal, 2-3 graden Celsius, was de luchtvochtigheid 93%, de luchtdruk 1008 mbar en vrijwel windstil (3 km/u).
In Valencia was het iets minder fris 7-10 graden Celsius, was de luchtvochtigheid 59%, de luchtdruk 1007 mbar, maar met een windje van 22 km/u niet windstil.
Afgezien van de wind in Valencia waren de weersomstandigheden in Wenen en Valencia dus vergelijkbaar goed. In Valencia hadden de lopers in twee ronden de wind globaal twee keer tegen en in de rug.
In onze boeken ‘Hardlopen met Power!’ en ‘The Secret of Running’ hebben we al eerder aangetoond dat de ideale temperatuur voor een marathon 7 graden Celsius is (voor toplopers). Bij 3 graden en 10 graden verschilt de prestatie in theorie slechts 0,004%. We kunnen dus wel stellen dat Frank en Björn wat temperatuur betreft gelijke ideale condities hadden. Op de invloed van de wind komen we verderop in dit artikel nog terug.
De aanwezigheid van hazen
In onze boeken en diverse artikelen hebben we aangetoond dat dit een belangrijke factor is. Hazen zorgen voor een belangrijke verlaging van de luchtweerstand waardoor je een snellere tijd kunt lopen. In dit opzicht heeft Björn een belangrijk nadeel gehad ten opzichte van Frank. Frank liep in een zeer sterk bezette topmarathon, waardoor hij kon profiteren van hazen en het lopen in een groepje. Frank finishte uiteindelijk als 41ste met diverse lopers vlak voor hem.
Björn liep in Wenen een groot deel van de wedstrijd alleen op kop. De wedstrijd was dit jaar georganiseerd als Oostenrijks kampioenschap en kende een veel minder sterk deelnemersveld. We schatten in dat de luchtweerstand van Björn dus aanzienlijk hoger geweest is (luchtweerstand coëfficiënt cdA 0,22 i.p.v. 0,20 m2). Dit zal hem ongeveer 1 minuut gekost hebben op zijn eindtijd.
Onze modelberekeningen
Met ons hardloopmodel hebben we de beide prestaties geanalyseerd en berekend hoeveel vermogen Frank en Björn hebben gelopen bij hun marathon.
Voor Frank Futselaar is het resultaat dat hij als het in Valencia windstil zou zijn geweest 326 Watt heeft moeten lopen om zijn tijd van 2:11:30 te halen bij de omstandigheden van zijn race (7-10 graden Celsius, cdA 0,20 m2, ECOR 0,96 kJ/kg/km, gewicht 61 kg, luchtdruk 1007 mbar). Deze 326 Watt komt overeen met een ADV van 5,65 Watt/kg.
Voor Björn Koreman is het resultaat dat hij in Wenen 335 Watt heeft moeten lopen om zijn tijd van 2:11:09 te halen bij de omstandigheden van zijn race (3 graden Celsius, cdA 0,22 m2, ECOR 0,96 kJ/kg/km, gewicht 62 kg, windstil, luchtdruk 1008 mbar). Deze 335 Watt komt overeen met een ADV van 5.71 Watt/kg.
Als Björn met ditzelfde vermogen had gelopen met steun van hazen en een groepje (cdA dus 0,20 m2) dan had hij in theorie een tijd gelopen van 2:10:20.
Vervolgens hebben we nog een berekening gemaakt voor de invloed van de wind in Valencia. Daarbij hebben we een inschatting gemaakt van het effect van de windschaduw door gebouwen en groepjes, en zij-, mee-, en tegenwind. Bij windstil weer zou Frank geen 2:11:30 maar 2:11:06 hebben gelopen.
Het nadeel van Bjorn voor het lopen zonder hazen (49 seconden) in Wenen is dus groter dan het nadeel van de wind voor Frank in Valencia (24 seconden).
De conclusie
De prestatie van Björn Koreman in Wenen dient iets hoger aangeslagen te worden dan die van Frank Futselaar in Valencia. Hij heeft daarbij bovendien het nadeel gehad dat hij een groot deel van de race alleen heeft moeten lopen, waardoor hij meer last had van de luchtweerstand. Als hij tot de finish in een groepje had kunnen lopen, zoals Frank, zou hij in theorie 2:10:20 hebben kunnen lopen. Frank had te maken met wind. Als we compenseren voor dit nadeel had de tijd van Frank 2:11:06 kunnen zijn.
Björn was onder gelijk getrokken omstandigheden dus bijna een minuut (46 seconden) sneller dan Frank. Wat onze berekeningen betreft, heeft Björn dus recht op het ticket naar Tokio!
Zijn de kaarten al geschud? Dat is beslist nog niet zo. Er komen nog voorjaarsmarathons (hopen we) met nieuwe kansen om de limiet te lopen. Dan kunnen ook andere atleten dan Björn, Frank en Bart een poging doen. Pas na 31 mei 2021 bepaalt de Atletiekunie welke atleten naar Tokio gaan. Het zijn aanwijsplekken. De gelopen tijd speelt een rol, maar is niet het enige dat telt.
Tenslotte merken we op dat de ADV van zowel Björn als Frank een stuk lager is dan die van de wereldrecordhouders (die rond 6,4 Watt/kg lopen). Dat is ook geen wonder want Björn liep 12 minuten langzamer dan Eliud Kipchoge in Wenen en Frank liep 8,5 minuut langzamer dan de winnaar in Valencia. Beide lopers zullen helaas dan ook niet veel kans maken op een medaille in Tokio, tenzij ze zich nog spectaculair kunnen verbeteren… Is dat erg? We halen graag de slogan van baron de Coubertin aan dat deelnemen belangrijker is dan winnen!
1 The effects of course design (elevation undulations and curves) on marathon running performance: an a priori case study of the INEOS 1:59 Challenge in Vienna. Authors Christoph Triska, Wouter Hoogkamer, Kristine Snyder, Paolo Taboga, Christopher J. Arellano, Rodger Kram
P
Bjorn liep niet op de Vaporfly Next%, maar op de Alphafly Next%.
Anoniem
Mooi stuk maar niet helemaal reëel. De wind in Valencia stond met 31km/h tussen 10 t/m 20 KM en 32/42 KM tegen en Korenman had haast geen windstoten. Daarnaast Liep Futselaar nog met de nasleep van de Valencia Marathon (kramp in de hamstring). Onderscheid maken tussen deze twee toppers is haast onmogelijk. Wellicht ook een kijkje nemen in de behaalde titels (NK)
Klaas
Mooi stuk! Maar wat de prestatie van Koreman misschien nog een extra zetje geeft, is dat hij, in tegenstelling tot Kipchoge, niet die rotondes op zijn parcours had. Een kant van het parcours was ‘een blokkie om’, dus wel ruimere bochten, maar de andere kant was een 180 graden U-turn waarbij de lopers om pionnen heen moesten. Het parcours waar Koreman liep, is terug te zien op zijn Strava (open account). Niet precies hetzelfde parcours als waar Kipchoge zijn wonder verrichtte.