Evolutie, loopstijl, weefseleigenschappen, training of schoenen?
Jaarlijks krijgen veel hardlopers te maken met blessures.. Van die blessures werden velen behandeld door (para)medici. Onnodig om te zeggen, dat dit een enorme kostenpost is voor de gezondheidszorg. Voor de loper verpesten blessures het plezier in de sport.
Op zijn minst is het grote aantal blessures opmerkelijk. Immers, van een contactsport als voetballen, mag je verwachten dat er veel, vaak ernstige, blessures voorkomen. Maar waarom komen blessures zoveel voor bij lopers? Voeg hierbij het feit, dat het aantal blessures zeker niet afneemt ondanks de ontwikkeling van de loopschoenen. Fabrikanten laten ons zelfs heel veel geld betalen voor hun producten, die met allerlei gezondheidsclaims in de markt worden gezet. Voor die tijd (voor 1970) liepen we vaak op wat we nu ondeugdelijke sportschoenen zouden noemen en blote voeten. Zelf heb ik op blote voeten menige kilometer in de Castricumse duinen afgelegd, zonder één blessure. Helaas zijn er uit die tijd geen grote onderzoeken bekend naar het aantal blessures.
Onderzoek naar mogelijke oorzaken van zoveel loopblessures in de huidige tijd zou heel nuttig kunnen zijn. In een aantal afleveringen zal ik trachten verschillende aspecten van het lopen en de relatie tot blessures te behandelen. Hierbij gebruik ik het promotie onderzoek van D.E. Lieberman van de Harvard Universiteit (2012) als leiddraad. Achtereenvolgend zullen behandeld worden: 1. De invloed van de evolutie op de anatomie van de voet. 2. De invloed van verschillende voetlandingen op de voet-en beenstructuren. 3. Paslengte en –frequentie. 3. Anatomische aanpassing van de voet. 4. Invloed van voorgaande factoren op de loopprestatie. Tot slot zullen we bespreken of trainen op blote voeten zin heeft of niet.
Invloed van de evolutie
De Ethiopische marathonloper Abebe Bikila won op de Olympische Spelen van Rome (1960) de marathon, blootsvoets!! Maar in 1984 liep hij op schoenen. Of hij dat beter/prettiger vond is mij niet bekend. In het tropisch regenwoud van b.v. Brazilië lopen de indianen nog steeds op blote voeten. Zelfs in Nepal liepen (of lopen?) de sherpa’s op blote voeten op grote hoogte en in de sneeuw en over harde ongelijke ondergrond. De Bosjesmannen in Zuid-Afrika Wilde joegen al hardlopend op blote voeten herten op tot ze van uitputting bezweken en gedood konden worden.
Dus sinds de oertijd hebben wij mensen altijd op blote voeten moeten lopen. Zeker is, dat ons bot, pees en spierstelsel in al die jaren geoptimaliseerd is voor deze manier van lopen. Door de enorme afwisseling van het terrein waar we over moesten lopen, zijn alle structuren van de voet en daarmee het gehele been daarvoor aangepast. Het lopen op blote voeten heeft als belangrijk voordeel, dat informatie uit spieren en gewrichten (de z.g.n. propriocepsis) over de voethouding, grond zoals hardheid, oneffenheid etc. direct naar de hersenen wordt doorgegeven, waarna op subtiele wijze de spierspanning van de talloze voet en beenspieren geoptimaliseerd wordt. Als je dat vaak doet, krijg je trainingsaanpassingen, met flexibele, sterkere voetspieren, betere reflexen etc.
De invloed van schoenen
Schoenen kunnen een belangrijke rem daarop zijn en wel om de volgende reden:
1. De schoenzool limiteert de informatie stroom uit de voet naar de hersenen. D.w.z. dat er minder of zelfs foutieve informatie naar de hersenen over de bodemgesteldheid en voetstand wordt verzonden. Hierdoor kan het trainingseffect op de voet geminimaliseerd worden.
2. Schoenen met een verhoogde hiel, demping en voetboog ondersteuning vergroten bovenstaand effect nog eens. Bovendien kan hierdoor een normale voetafwikkeling, vooral pronatie (naar binnen kantelen) van de voet verhinderd worden. Juist dit kan abnormale krachten op de voet en onderbeen veroorzaken, die tot blessures leiden.
3. Door de voorgaande punten zou je kunnen verwachten, dat schoenen (loop- en gewone) aanleiding geven tot een verzwakte en inflexibele voet. Hierdoor zou je je verminderde stabiliteit kunnen krijgen.
Er is wel een probleem met de bovenstaande 3 punten: Keihard bewijs ontbreekt thans (nog). Nochtans zijn er wel onderzoeken, die deze hypothesen ondersteunen. Daarover en over een aantal andere punten, zoals de voor- en nadelen van het lopen op blote voeten morgen meer in deel 2.
Literatuur
Lieberman, D.E. What can we learn about running from barefoot running: AN evolutionary medical perspective. Exerc Sport Sci Rev 40 (2): 63-72, 2012
